Zaliczanie darowizn na schedę przy obliczaniu zachowku
Wciąż dochodzi do nieporozumień dotyczących wykładni art. 994 kc, zgodnie z którym przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc od dnia otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami, albo uprawnionymi do zachowku.
Zagadnienie to zostało wyjaśnione, zarówno w doktrynie prawa cywilnego, jak i orzecznictwie.
Odnośnie wyłączenia darowizn dokonanych wcześniej niż 10 lat przed dniem otwarcia spadku, to sformułowanie art. 994 § 1 kc wskazuje z jednej strony, że przy obliczeniu zachowku nie należy brać pod uwagę darowizn dokonanych przez spadkodawcę dawniej, niż 10 lat wstecz, liczonych od otwarcia spadku na rzecz osób niebędących spadkobiercami bądź uprawnionymi do zachowku, a z drugiej strony – że trzeba uwzględniać darowizny poczynione przez spadkodawcę na rzecz spadkobierców i uprawnionych do zachowku, niezależnie od czasu ich dokonania, a więc tego, czy nastąpiły wcześniej, czy później, niż 10 lat od otwarcia spadku (zob. m. in. wyr. S.A. w Warszawie z 3.08.2016 r., VI ACa 868/15, Legalis 1514764; wyrok SA w Białymstoku z dn. 1.6.2004 r., I ACa 285/04, OSA 2005, Nr 3, poz. 17; wyr. SA w Białymstoku z 12.11.1996 r., I ACr 308/96, OSA 1997, nr 11-12, poz. 68; wyrok SN z dn. 6.02.2014 r., I CSK 252/13,; P. Księżak, w: K. Osajda, Komentarz KC, t. 3, 2013 r. s.733, M. Załucki, w: M. Habdas, M. Fras, Komentarz KC, t. 6, 2019 r., art. 994, nr 6). Przy tym pod użytym w powołanym przepisie pojęciem osób niebędących spadkobiercami należy rozumieć osoby, które w danym stanie faktycznym nie dziedziczą po spadkodawcy, a nie osoby w ogóle nienależące do kręgu jego spadkobierców ustawowych (B. Kordasiewicz, w SPP, t. 10, 2015 s. 1090, M. Pazdan, w: K. Pietrzykowski, Komentarz KC, t. 2, 2021, art. 994, Nb 3).